bakın bakalım...
Off-Road Sürüş Teknikleri
---Off –road 4x4 araçlar ile doğada zor koşullarda yol almaktır.
---Off –road sporu ise,çeşitli engellerle zorlaşmış ağır parkurlarda,4x4 araç kullanılarak
Bu engelleri en kısa zamanda aşmak için mücadele etmektir.
---Off-road sporu ile ilgilenen insanlar,doğa içinde bulunmaktan keyif alan macera ile iç
İçe yasamayı seven,takım ruhu ile bir araya gelen insan gurubudur.
---off-road hem çetin şartlarda zor engeller ile kıyasıya mücadele içeren zorlu motor
Sporu olarak hem de neşeli kamplar ve gezilerle çok farklı ilgi anlamına hitap eder.
MOTORSPORLARI VE OFF-ROAD
Motor sporlarının geçmişi, motorlu araçların yollarda dolaşmaya başladığı günlere dek dayanır. Kendi aracının gücü ve pilot olarak yetenekleri ile diğer
kullanıcılara meydan okumak, yarışçı ruhu taşıyan insanların her zaman ilgisini çekmiştir.
Off-Road ise bambaşka bir motor sporudur. Teknik açıdan tamamen farklı bir araç, pilot açısından ise tamamen farklı bir deneyim gerektirir. Yarışçıların
nehirlerin, göletlerin içinden geçmesi; kayalık yamaçlarda araç sürmesi; kütüklerden yapılmış köprüleri kullanarak uçurumları aşması; dik bataklık tepeleri
tırmanması beklenir.
Off-Road yarışlarında sonucu belirleyen faktör ralli ya da pist yarışlarında olduğu gibi ekibin hızı değil engelleri aşma becerisidir. Pilotlar araçlarının
kapasitelerini bilip, limitleri zorlarlar. Yarışlarda takla atan ya da devrilen araçlar, sık karşılaşılan olağan görüntülerdir. Bu durumlarda devrilen araç elbirliği
ile düzeltilir, kırılan camlar temizlenir ve yarış devam eder.
İsterseniz önce 4x4 ya da off-road araçları hakkında biraz bilgi verelim. 4x4 dediğimizde, dört tekerlekten birden çekişi olan ve bünyesinde iki ayrı şanzıman ve
diferansiyel sistemi barındıran araçları kastediyoruz. Off-road kelimesini ise, 4x4'lerin yardımı ile normal şanzıman ve diferansiyel sistemine sahip araçlarca
ulaşılması olanaksız olan yol-dışı parkurlarda araç sürmek anlamında kullanıyoruz.
Ancak kelime anlamının dışında off-road bizim için, maceradan ve doğa ile iç içe bulunmaktan keyif alan farklı bir yaşam tarzını ve hayata farklı bir bakış açısını
temsil eder. Çünkü başka hiç bir araç bir 4x4 kadar insan yaşamını etkileme potansiyeline sahip değildir. Bu araçlar, kullanıcılara hem standart sürüş keyfinden
farklı bir deney ve tecrübe sunarlar hem de kişilerin kamp, dağcılık, balık tutma, parapant, fotoğraf gibi doğada gerçekleştirilecek sporları yapmasını
kolaylaştırırlar.
OFF-ROAD
SÜRÜŞ TEKNİKLERİ
ARAÇ KULLANIRKEN BİLİNMESİ GEREKENLER
Oturuş:
Off-road'a başlamadan önce mutlaka durun ve oturum şeklinizi uygun hale getirmek için zaman harcamaktan kaçınmayın.
Mümkün mertebe yüksek oturumu tercih edin. Off-road'da koltuğa gömülerek gitmenin pek bir yararı olmadığı tecrübe ile sabittir. Arazide yol alırken mümkün
olduğunca kaputun üstünden bakmak ve önünüzde ne olduğunu görmeye çalışmak önemlidir.
Gözünüzün gördüğü her yönü mutlaka kollayın. Sadece sol tarafa bakarsanız sağdan gelecek sürprizler hoşunuza gitmeyebilir.
Sürüş sırasında, dikkat edilmesi gereken bir husus emniyet kemerlerinizin daima bağlı kalmasıdır. Ani ve hesap edemediğiniz durumlarda süspansiyon sistemi
sizi tavana doğru fırlatabilir. Genellikle boyun zedelenmelerine neden olan bu olaydan korunmak için en kesin yol emniyet kemerinin bağlı olmasıdır.
Direksiyon Tutuşu:
Off-road yaparken bir kayaya veya görmediğiniz bir kütüğe lastiğinizin çarpması halinde darbeyi direkt olarak direksiyonda hissedersiniz. Bazen kırılmayla
sonuçlanan başparmak yaralanmalarından kaçınmak için başparmaklarınızı direksiyon simidine paralel tutmaya kendinizi alıştırınız.
Genellikle iki elinizle direksiyonu sağlam ancak sıkmadan tutmaya özen gösteriniz. Bazı durumlarda tek elinizi kullanarak daha kolay ve etkin manevralar
yapılabildiğini göreceksiniz. Hangi elinizi daha etkin kullanacağınız alışkanlıklarınıza ve kişisel kullanım tercihinize kalmıştır.
ARAÇ KULLANIRKEN BİLİNMESİ GEREKENLER II
Gaz, Fren ve Debriyaj
Arazide sürüş prensipleri genel olarak, düz yolda araç sürme prensipleri ile aynıdır. En önemli fark aracın ağırlık dağılımını kullanmada ortaya çıkar. Düz yolda
aracın ağırlık dağılımı ani değişiklikler göstermez. Buna karşılık arazide bozuk yol koşulları sebebi ile, aracın ağırlık dağılımı sürekli olarak değişkenlik
gösterecektir. Sürekli olarak sabit bir seviyede gaza basarak arazide yol almak olanaksızdır ve hoş olmayan neticeler doğurur. Yapılması gereken sürekli değişen
koşullara bağlı olarak, gaz pedalı üzerine de farklı basınçlar uygulamaktır. Otomatik şanzımanlı araçlarda sadece gaz pedalının kontrolü için çaba harcanırken
düz vitesli araçlarda gaz ve debriyaj pedalları bir arada kumanda edilecektir.
2 High / 4 High ve 4 Low Konumlar
Terimler kısmında daha önce orta diferansiyeli görmüştük, şimdi de arazi şanzımanı üzerinde 2H, 4H, 4L durumlarını açıklıyoruz . İsterseniz, arazi şanzımanı kolu
üzerindeki bu işaretleri veya konumları hangi durumlarda kullanmamız gerektiğini inceleyelim.
2H konumu: Bu konumda aracınız normal bir iki çeker binek araç şeklinde hareket eder. Motor çekişi sadece bir şanzımana iletilir. Sürtünmeler azaltıldığı için
normal şehir içi ve şehirlerarası düz yollarda yakıttan tasarruf edeceğiniz bir konumdur.
4H konumu: Bu konumda araç 4 çeker pozisyonundadır. Şanzıman yapısına göre çekiş gücü ön ve arka diferansiyellere değişik oranlarda aktarılır. Kaygan
yağmurlu, karlı ve yer yer çamurlu zeminlerde tercih edilir.
4L konumu: Bu konum tamamen zor zemin koşullarında ve daha kontrollü bir sürüş gerektiğinde ve motorun tork kuvvetinin tekerleklerde en fazla ihtiyaç
duyulduğu yerlerde kullanılır. Dik çıkışlar, kayalık ve yavaş gidilmesi gereken yerler, dik inişler ve motorun kompresyon freninden istifade edilmesi gereken
yerlerde tercih edilir.
OFF-ROAD
ARAÇLARI GENEL ÖZELLİKLERİ
II. Dünya savaşı sonrası zamanın şartlarının zorlaması ile, arazi araçları önceleri askeri amaçlarla ve tarım alanında kullanılıyorlardı. Ancak 1970'lerden sonra
giderek artan üretici firma ve marka çeşidi ile 4x4'ler için yeni kullanım alanları açıldı ve bu araçlar hobi ve spor amaçlı talep görmeye başladı.
Dört çekişli, arazili, cip olarak çeşitli isimlerle anılan arazi araçlarının atası sayılan Jeep, o zamandan bu yana, farklı markaları içeren tüm bu araç grubuna
adını verecek kadar yaygın bir kullanıma sahip olmuştur.
İlk günlerde arazi taşıtları ile normal binek araçları; kullanım rahatlığı, konfor, hız, motor gücü açısından çok büyük farklılıklar gösteriyor ve bu farklar arazi
taşıtlarının şehir-içi kullanımı sırasında belirgin bir dezavantaj yaratıyordu. Günümüzde bu fark 4x4'ler lehine ortadan kalkmıştır. Teknolojinin ilerlemesi ile
zaman içinde 4x4 araçlar bir binek otomobilin sahip olabileceği tüm olumlu özellikleri kendi bünyelerine katarken, bu olumlu özelliklerden taviz vermeden
kullanıcılarına rakibinden çok öte bazı avantajlar sunmuşlardır. Herhangi bir arazi taşıtı, ilave bir şanzıman ve bir diferansiyel ile ilk bakışta bile binek otodan
ayrılırken, aslında geometrisi ve ilave bazı özellikleri ile çok daha üstün kabiliyetleri saklamaktadır.
Bu nedenle 4x4 kullanımı da, hem yolda hem yol-dışında normal binek aracı kullanımından bazı farklılıklar göstermektedir. Biz bu bölümde bazı temel farklılıkları
vermeğe çalışacağız; aracınızı daha etkin bir şekilde kullanabilmeniz için bazı ipuçları vereceğiz, değişik yol koşullarında sürüş tekniklerinden bahsedeceğiz.
Ancak işin en başında hatırlamanızı istediğimiz önemli bir nokta var. Aracınızın gücü ve sizin sürücü olarak yetenekleriniz ne olursa olsun arazide bıçak sırtında
ilerlediğinizi ve her an takılma riski ile karşı karşıya kalınabileceğini unutmamalısınız. Yakındaki (ya da çok uzaktaki) köyden çağıracağınız traktör bile bazen
sizin bulunduğunuz noktaya gelemeyebilir. Doğa içinde tek yardımcınız, birlikte yol aldığınız ya da tanımadığınız tesadüfen oradan geçen başka bir off-road'cu
olacaktır. Doğada tek dayanağınız geleneksel off-road yardımlaşmasıdır.
Biz off-road'cular kendimizi farklı amaçları, farklı zevkleri, farklı eğilimleri olan ama aynı keyfi ve sorumluluğu paylaşan tek bir aile olarak görüyoruz. Sizi de bu
aileye katılmaya bekleriz.
4X4 ARAÇLARIN GENEL ÖZELLİKLERİ
II. Dünya Savaşı sırasında doğan Jeep'ler ve onları takip eden Land Rover'lar, rakipleri olmadan 70'lere kadar geldiler. Bu yıllardan itibaren hem kendi içlerinde
modeller yaratmaya başladılar -Range Rover ya da Wagoneer gibi- hem de özellikle uzak doğudan gelen rakiplerle tanıştılar. Güçlü Toyota Land Cruiser'dan
minik Suzuki'lere kadar çeşitli 4x4 araçlar piyasayı doldurmaya başladılar.
İlk başlarda 4x4 araçlar ile binek araçlar arasındaki fark sadece arazi şartlarında sürüş yeterliliği iken zamanla bu araçlara konfor ve teknoloji ilave oldu. Ama
en kaba hatları ile ele alırsak bir arazi aracını diğer binek arabalarından ayıran belli başlı özellik, ilave bir arazi şanzımanına sahip olması ve çift diferansiyelli
olmasıdır. Tabii günümüzde de çift diferansiyelli olan ancak arazi kabiliyeti olmayan dört çekişli binek otomobiller de var artık, ama genelde en belirgin ayırıcı
özellikler bunlardır.
İkincil olarak da aracın alt yüksekliği, tekerleklerin yerleştirilişi gibi geometrik özellikleri ve süspansiyonu gelir. Ayrıca performansı belirleyen ve aracın
neredeyse kendisi kadar önemli olan lastikleri de unutmamak gerekir. Bu konulara daha sonra gireceğiz.
4x2 (yani iki çekişli) bir araç genelde alttan gelecek darbelere açıktır. Egzoz sistemi korumasızdır. Motor bölümünün altı açıktır. Gücü ne olursa olsun, aracın
geometrisi dik iniş ve tırmanışlara izin vermez. Çekişe sahip iki tekerlek, aracın gücünü yere aktarırken hem aracı hem de yere sürtünen diğer iki tekerleği itmek
durumundadırlar. Dört çekiş söz konusu olduğunda ise bu işlem iki yerine dört tekerlek arasında bölüneceğinden hem tekerlek başına düşen güç aktarımı
azalacaktır, hem de hiç bir tekerlek diğerini itmek zorunda kalmayacaktır. Arazi şanzımanı tahvil oranını dolayısı ile hızı düşürerek gücü artıracaktır.
Ancak 4 tekerden çekişin sağladığı avantajlara rağmen, yakın zamana kadar arazi araçlarında, konfor ve yol emniyeti açısından belirgin eksiklikler vardı.
Süspansiyonlar her iki aksta da makaslıydı, sürate uygun değildi. Yan rüzgarlardan çok etkileniyorlardı. Yükseklikleri ve arkadan itişli olmaları süratli sürüş
esnasında problem yaratıyordu.
Gelişen motor endüstrisi ile bağlantılı olarak son yıllarda ileri teknoloji ürünü 4x4'ler yolları doldurmaya başladı. Bu araçlarda çeşitli süspansiyon sistemleri
kombine olarak kullanılmaya başlandı. Aerodinamik yapı geliştirildi. Sürekli dört çekiş imkanı sağlanarak yol tutuş arttırıldı.
Tüm bu gelişmelerin sonucunda, arazi araçları ile aynı sınıftaki binekler arasında yapılacak bir karşılaştırmada varılacak şu sonuca varıyoruz: 4x4 araçlar
kullanıcılara daha üstün özellikler sunmaktadır.
ARAÇ
Defransiyel Kilitleri (diff-locks): Bazı zor koşullarda aracımızın hareket kabiliyetini artırmak için ön veya arka defransiyel üzerindeki tekerlekleri beraberce
(defransiyel etkisi olmadan) döndürmemiz gerekir. Bu beraber döndürme işini yapan düzeneklere defransiyel kilidi denir. Defransiyel kilitleri çalışma
prensiplerine göre çeşitlere ayrılırlar. Aracın arazi kabiliyetini çok etkileyen bu konuyu ilerde detaylı inceleyeceğiz.
Zeminden Yükseklik (Graund Clearance) : Aracın yere en yakın noktasının yerden uzaklığıdır. Bir aracın engel aşma kabiliyetinde önemli yer tutsa da ilerde
göreceğimiz bir çok özellik bu kabiliyette etken olacaktır.
Yaklaşma Açısı : Aracın ön tekerleklerinin yere bastığı nokta ile aracın en ön noktasını birleştiren doğrunun yerle olan açısıdır.
Uzaklaşma Açısı : Aracın arka tekerleklerinin aracın en arka noktasını birleştiren doğrunun yere olan açısıdır. Yaklaşma ve uzaklaşma açıları aracın Off-Road
kabiliyetini etkileyen faktörlerden ikisidir. Bu açıların artırılması aracın arazi performansını artırır.
Karın Açısı : Aracın tepe üzerinden veya setten geçme yeteneğini gösteren açıdır.
Ön ve arka tekerleklerin yere temas ettikleri nokatalardan aracın alt ortasına giden doğruların oluşturduğu açıya denir.
Bu açıda aracın yüksekliği ve tekerlekler arası ölçüsü (wheelbase) önemli rol oynar.
Kısaca araç ne kadar kısa ve yüksekse karın açısı o kadar iyidir.
İki Dingil Açıklığı (Wheelbase): Aracın ön ve arka defransiyellerinin eksenlerinin uzaklığıdır.
Tırmanma Açısı : Zemin ve şartların en iyi olduğu şekilde aracın çıkabileceği maksimum eğimi anlatan bir fabrika verisidir. Normal şartlarda anlamak ve ölçmek
çok zordur.
Süspansiyon Mesafesi (Wheel Travelling): İyi bir Off-Road aracını diğerlerinden ayıran en önemli özelliklerden birisidir. Aracın herhangi bir tekerleğinin en fazla
sarkabildiği nokta ile en fazla kapandığı nokta arasındaki uzaklıktır. Unutulmamalıdır ki bu mesafe arttıkça arazi kabiliyetimiz artar. Buna karşılık yol konforu ve
sıkıntımız da artar.
Motor Freni (Compression Brake): Off-Road sürüş tekniklerinde çok önem taşır.
Özellikle kaygan ve dik zeminlerde aracın bloke olarak kontrolden çıkmasını önlemek için fren sistemini kullanmadan, motorun kompresyonu ile yavaşlamayı
ifade eder. Sürüş tekniklerinde bu konu ayrıntılı incelenecektir.
Traksiyon (traction) : Aracın lastikler vasıtasıyla motor gücünü yere iletmesi ve bu şekilde zeminde tutunması.
Arazi Şanzumanı : Arazi aracını binek araçlardan ayıran ve arazi şartlarında yol alabilmemizi sağlayan en önemli özelliklerden biri normal şanzumanın yanı sıra
bulunan transfer kutusu (transfer case) denilen dişli sistemidir. Araç içinde vites kolunun yanındaki küçük kol veya kollar arazi şanzumanını harekete geçirir.
Şanzumandan aldığı hareketi ön ve arka diferansiyellere dağıtarak iletir.
Arazi şanzumanları araç marka ve tiplerine göre bazı farklılıklar gösterir.
Bunlar şanzumana akuple edilmiş veya ayrı bir ünite olabilirler. Arazi şanzumanlarında iki oran vardır. Bu oranlar yüksek (High) ve düşük (Low) hızlar arazi vites
kolu üzerinde (L) ve (H) harfleri ile ifade edilirler. Bu sayede örneğin 5 ileri vitesli bir şanzumandan hareket alan arazi şanzumanımız 5 High (yol için) ve 5 Low
(arazi için)
bize 10 değişik hız temin eder.
Arazi şanzumanlarını araç tiplerine göre ayıran bir diğer özellik de değişik 2 ve 4 çeker sistemlerini sağlıyor olmasıdır. Bazı arazi şanzumanlarında 2 ve 4 çeker
seçenekleri bulunurken (ör: Suzuki Samurai) bazıları sürekli 4 çeker olup arazi şartlarında orta defransiyeli kilitleyerek görev yaparlar (ör: Lada Niva)
Orta Defransiyel ve Kilidi : Daimi 4 çeker araçlarda normal yol şartlarında şanzumandan gelen hareketi ön ve arka defransiyellere kasıntı yapmadan dağıtmak
için gerekli olan 3. bir defransiyeldir.
Orta defransiyel de kaygan zeminde ve arazi koşullarında traksiyon problemi yaratacağından bir kilit sistemi ile hareketi ön ve arka difransiyellere eşit olarak
(1/1) dağıtmaktadır.
ARAÇ SINIFLANDIRMA
Off-Road Araçlarında Sınıflama (Donanıma Göre)
Gezilere katılacak araç sahiplerinin ,araçlarında bulundurması gereken donanım rotanın zorluk derecesine göre değişmektedir.
Kulüpte uzun süredir yapılan sınıflamayı burada tekrar bilginize sunuyoruz.
Bu sınıflama, size gezinin zorluk derecesi hakkında bir fikir verecektir. Gezilere katılan arkadaşların, organizasyonu yapan ekipçe verilecek bu sınıflamalara
uymaları ,geziye katılanların yaptıkları etkinlikten aldığı keyfi artırmaktadır.
Geziye katılacak araçlarda her zaman eşitlik aranmaz. Örneğin organizatör araçlardan yalnızca 2 adedinde telsiz veya vinçi yeterli görebilir.
Buna karşın araçlardan, gezinin standardına uymayanları da geri çevirebilir.
Geziler farklı donanımda araçlarla gidilen, fakat gezi içinde kamp çıkışlı zor etaplar içeren türde olabilir. Organizatör gezi içinde ara etaplara gidecek araçların
fazla yıldızlı olmasını isteyebilir..
1 YILDIZ (*) Standart 4x4 araçlar.
2 YILDIZ(**) ilaveten, Arazi lastiği, strep, u kilit, yangın söndürücü, ilk yardım seti
3 YILDIZ(***) ilaveten, Roll-Bar, telsiz, balta, kürek
4 YILDIZ(****) ilaveten, Roll-Cage, vinç, makara, yedek benzin, su, avadanlık seti,
5 YILDIZ(*****) ilaveten, Hi-Jack, diferansiyel kilidi, kum paleti, sabit nokta techizatı,